Arka Kapak Yazısı (Tanıtım Bülteninden)

 

Zabel, iki kadın yazar tarafından kaleme alınmış, üretim sürecinde asli rolleri kadınların üstlendiği bir kumpanya yapısı içinde üretilmiş bir oyun metni. 1878, Üsküdar doğumlu Osmanlı aydını Zabel Yesayan’ın hayat hikayesini, etrafındaki kadınlar ekseninde anlatan bir kadın oyunu… 

Oyun, Zabel Yesayan’ın hayat hikayesini hayatının son yıllarını merkeze alarak anlatıyor. Bu yıllar aynı zamanda yazarın hayatının en karanlıkta kalmış yılları... 24 Nisan 1915’te tutuklanan aydınlar listesinde olup İstanbul’dan kaçmayı başaran Zabel Yesayan yıllarca sürgün hayatı yaşadıktan sonra, 55 yaşında “yeni anavatanım” dediği Sovyet Ermenistanı’na yerleşme kararı almış, lakin 1937’de Stalin’in “Büyük Temizlik” operasyonları sırasında tutuklanmıştır. Oyunun hikayesi buradan, soğuk, karanlık bir hapishane hücresinden başlar. Oyunun bu birinci düzlemi Zabel Yesayan’ın,aslında hiçbir zaman işlemediği bir suçu işlediğini itiraf etmeye zorlandığı sorgu sahneleri üzerine kurulu. Oyunun ikinci düzlemini ise geçmişe ait sahneler oluşturuyor; hücrenin karanlığından ve sorgunun boğuculuğundan kaçmak isteyen Zabel’in sığındığı anıları... Bu düzlemi “hatırlama” eylemi şekillendiriyor. Zabel doğumunu, çocukluğunu, gençliğini, yazar olmaya nasıl karar verdiğini, Adana Katliamı’nı, 1915’te İstanbul’dan kaçışını hatırlıyor; bu anılardan güç alıyor ve Sorgu Komiseri’nin karşısında direniyor. 

Aysel Yıldırım ve Duygu Dalyanoğlu, oyunun hikayesini sadece kadın karakterler vasıtası ile anlatmayı tercih ederek hem Zabel’in kişisel tarihini ve hem de dönemini feminist bir bakış açısı ile yeniden yazıyor. 

 

Yayına Hazırlayan:

Duygu Dalyanoğlu

Zabel

Duygu Dalyanoğlu

“Bir çekmecede on yıl boyunca saklı duran kara kaplı bir defter…” “Raif Efendi’nin katlanamadığı çaresizliği, kavuşması imkansız aşkının tek tesellisi…” “Defterin taşıdığı sırlar, unutulmaz bir aşk ve koca bir yalnızlık…” 
 
Sabahattin Ali’nin, aslında kendisinin yaşadığı bir aşk hikayesi olarak da söylenen, romanı Kürk Mantolu Madonna, 1943 yılında, yazarın ilk ve son aşk romanı olarak yerini almıştır. Taner Barlas’ın, Ağustos 2023 yılında uyarladığı ve yönetmenliğini yaptığı bu eser, edebiyatın dışında, artık tiyatro seyircisiyle de buluşuyor ve sahnelerdeki yerini alıyor. Raif Efendi’nin resim merakının yol açtığı sergilere gitme tutkusu ve Kürk Mantolu Madonna’nın portresiyle karşılaşması büyülü bir yolcuğun başlangıcı olmuştur. Bu çok özel aşk hikayesi, aynı zamanda yaşadıkları hayatta belki de ilk defa kendilerini var edebilmenin adıdır adeta. Sonrasında gelişen, yazarın hain bir rastlantı olarak tanımladığı, Maria Puder’in uzaktan akrabası olan Frau van Tiedemann’la karşılaşması, Raif Efendi’yi dayanılmaz bir işkencenin içine atmıştır. Tutku dolu bir aşk yaşadığı Madonna’nın başına gelen hazin olay, Raif Efendi’nin baş edemediği duygularla mücadele etmesine neden olmuştur. Tek dostu olarak tanımladığı kara kaplı defter, burada hayatına girer. Aynı şirkette çalıştığı iş arkadaşı ve güvendiği tek kişiye defteri emanet eder. Defter açılır ve on yıllık sır ilk kez aralanır. Oyun; umutsuzluğun ama aynı zamanda da umudun, korkunun ve heyecanın, aşkın yüceliğinin, kendini var etmenin ve hepsinin birleşimiyle yaşama anlam katmanın bir hikayesi olarak karşımıza çıkmaktadır.